Schaamte en mannelijkheid

Schaamte en mannelijkheid hebben een sterke verbinding. Mannen hebben sterk de neiging om kwetsbare gevoelens zoals angst, verdriet en schaamte te onderdrukken en alleen de ‘sterke’ en positieve emoties te tonen. Ongeveer 4 op de 5 mannen zegt dat hun gevoelsleven dieper gaat dan anderen weten.

Mannen schamen zich vaak voor tekortkomingen op het gebied van competenties of prestaties, bijvoorbeeld als ze iets niet goed kunnen of weten op hun werk. Ook het uiterlijk is een veelvoorkomende bron van schaamte bij mannen, hoewel vrouwen zich hier vaker voor lijken te schamen.

Deze neiging om kwetsbare gevoelens zoals schaamte te verbergen, kan leiden tot een vicieuze cirkel. Schaamte kan leiden tot eenzaamheid en isolatie, agressief gedrag en psychische problemen zoals depressie en een laag zelfbeeld. Dit versterkt op zijn beurt weer de schaamtegevoelens. Bovendien zoeken mensen die zich schamen minder snel hulp, waardoor de schaamtecyclus in stand blijft. Wanneer dit doorslaat en niet opgelost wordt, kan iemand wegzakken richting incel gedrag en vervolgens radicaliseren.

Om los te komen van schaamte is het belangrijk om juist kwetsbaarder te durven zijn en de schaamtegevoelens te delen met anderen. Door vaker open en kwetsbaar te zijn, zal de angst voor afwijzing afnemen en de zelfverzekerdheid toenemen. Het helpt ook als mannen onderling meer open zijn over hun gevoelens en worstelingen in plaats van een stoer beeld op te houden. Dit is allemaal ook onderdeel van positieve masculiniteit en iets wat Gouden Pad wil aanpakken via mannencirkels.

Traditionele rolpatronen en schaamte

De traditionele mannelijkheidsidealen zoals stoerheid, emotionele terughoudendheid, dominantie en prestatiedrang kunnen leiden tot schaamtegevoelens bij mannen op verschillende manieren:

Onderdrukken van emoties

Een belangrijk traditioneel mannelijkheidsideaal is om kwetsbare emoties zoals angst, verdriet en schaamte niet te tonen. Mannen worden van jongs af aan gesocialiseerd om deze gevoelens te onderdrukken en alleen de ‘sterke’ emoties zoals boosheid en trots te uiten. Dit kan leiden tot opgebouwde schaamtegevoelens die niet geuit kunnen worden.

Prestatiedruk

Mannen ervaren vaak schaamte als ze niet voldoen aan de verwachting om competent en succesvol te zijn op gebieden als werk, sport of seksualiteit. De nadruk op prestaties en controle binnen de traditionele mannelijkheidsidealen zorgt voor schaamte bij tekortkomingen.

Lichamelijke idealen

Het ideaalbeeld van de gespierde, atletische man legt ook druk op mannen om aan bepaalde lichamelijke normen te voldoen. Schaamte over het uiterlijk is een veelvoorkomend verschijnsel bij mannen en is een van de valkuilen richting Redpilled gedrag wanneer dit extreme vormen gaat aannemen.

Kwetsbaarheid vermijden

De nadruk op emotionele terughoudendheid binnen traditionele mannelijkheid maakt dat mannen de neiging hebben zich kwetsbaar opstellen te vermijden, uit angst voor afwijzing of gezien te worden als zwak. Dit isoleert hen van sociale steun en versterkt schaamtegevoelens.

Door deze aspecten van traditionele mannelijkheidsidealen internaliseren veel mannen de boodschap dat ze onvoldoende ‘mannelijk’ zijn, wat kan leiden tot een cyclus van schaamte, isolement en psychische problemen.

Schaamte in de media

De media laten vaak een stereotype en beperkte weergave zien van mannelijkheid als stoer, sterk, succesvol en emotioneel terughoudend. Dit beeld van de ‘alpha man‘ die controle heeft en geen zwakte toont, versterkt de traditionele mannelijkheidsidealen. Mannen die hier niet aan voldoen, kunnen zich hierdoor onvoldoende ‘mannelijk’ voelen en schaamte ervaren.

Beperkte emotionele expressie

Een goed voorbeeld voor slechte representatie qua emotie uiting zijn mannelijke karakters in films en series. Deze uiten zelden kwetsbare emoties als verdriet of angst. Dit versterkt het idee dat echte mannen deze gevoelens niet mogen tonen, waardoor mannen geneigd zijn deze te onderdrukken wat kan leiden tot opgebouwde schaamtegevoelens.

Want zie je ooit een man huilen in een serie of een film? Pas sinds een kleine jaar of 5 tot 10 zien we het meer in de mainstream media voorkomen en niet meer exclusief bij progressievere series zoals Star Trek of kleinere arthouse producties.

Gebrek aan diversiteit

De media laten vaak een eenzijdig beeld zien van de ‘ideale’ man als wit, heteroseksueel en uit de middenklasse. Andere mannelijkheden krijgen minder aandacht, waardoor het stereotype beeld van traditionele mannelijkheid als norm wordt bevestigd. Hoewel er steeds meer aandacht komt voor alternatieve mannelijkheden, blijven de media grotendeels vasthouden aan de traditionele mannelijkheidsidealen. Dit draagt bij aan het in stand houden van deze normen en de bijbehorende schaamtegevoelens in de maatschappij.

Wat kunnen we doen tegen schaamte?

Mannen moeten gestimuleerd worden om kwetsbare emoties als angst, verdriet en schaamte te uiten in plaats van te onderdrukken. Dit kan door rolmodellen die laten zien dat kwetsbaarheid menselijk en oké is. Openheid over worstelingen en onzekerheden onder mannen onderling helpt ook.

De media promoten vaak een lichaamsideaal voor mannen als gespierd en atletisch. Meer realistische en diverse beelden van het mannelijk lichaam kunnen schaamte over het uiterlijk verminderen.

Schaamte houdt zichzelf in stand doordat het een taboeonderwerp is. Door er vaker en opener over te praten in de media, op scholen en in hulpverlening, wordt schaamte genormaliseerd en makkelijker bespreekbaar.

Voor mannen met diepe schaamtegevoelens kan professionele therapie of coaching helpen om de oorzaken en gedachtepatronen aan te pakken.

Door op deze manieren schaamte bij mannen te normaliseren, kunnen zij zich vrijer voelen om hun authentieke zelf te uiten zonder vast te zitten aan beperkende conservatieve gendernormen.